„Sharenting”: co wziąć pod uwagę przed udostępnieniem zdjęć dziecka w Internecie

Filmik przedstawiający niemowlę używające smoczka może być najsłodszym i najbardziej niewinnym obrazkiem na świecie dla matki, ojca czy babci. Ale gdy ten materiał zostanie udostępniony w internecie, dociera do o wiele większej liczby osób. Dociera do ciotki, która mieszka daleko, kuzyna, który ciężko pracuje i rzadko ma czas, by odwiedzić dziecko, przyjaciela, który jest w podróży, ale chce nadrobić zaległości. Jednocześnie mogą go zobaczyć zupełnie obcy ludzie. Niektórzy nie przestaną nawet przewijać swojego kanału, ignorując uroczego maluszka i przewijając do następnego filmu. Inni jednak mogą dostrzec na zdjęciu coś innego.

Niedawno pewna matka opublikowała w mediach społecznościowych ostrzeżenie, które stało się viralem . Zaapelowała do rodzin, aby nie publikowały zdjęć dzieci korzystających ze specjalnego smoczka z przezroczystym dnem. W poście zebrała złośliwe komentarze znalezione w internecie, aby pokazać głębię ich wypaczonego umysłu.

To tylko jeden z przykładów potencjalnych zagrożeń związanych z „sharentingiem”, terminem używanym do opisania rodziców udostępniających zdjęcia swoich dzieci. Słowo to pochodzi od angielskich słów „share” (udostępnianie) i „parenting” (rodzicielstwo). Koncepcja ta budziła już wcześniej obawy, ale zyskała jeszcze większą uwagę po publikacji filmu z potępieniem autorstwa influencera Felipe Bressanima Pereiry, znanego jako Felca.

Wśród innych ważnych kwestii, wiralizacja filmu dokumentalnego, oglądanego przez miliony ludzi, skłoniła niektórych rodziców do lepszego filtrowania treści publikowanych w internecie na temat ich dzieci – zdjęć, które wcześniej były dostępne tylko w albumach rodzinnych. Według przeglądu badań przeprowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu Cesumar w Maringá w stanie Paraná, opublikowanego w tym roku w czasopiśmie Bioética, dziś, jeszcze przed ukończeniem drugiego roku życia, 80% dzieci w krajach zachodnich ma już dostęp do internetu.

Dla psycholog Luany Santi ze szpitala Pequeno Príncipe (PR) ważne jest, aby rodziny rozważyły, jakimi informacjami się dzielą, aby zrozumieć potencjalne zagrożenia dla fizycznego i psychicznego dobrostanu dzieci i młodzieży. „Jeśli rodzice zdecydują się udostępniać zdjęcia swoich dzieci w internecie, powinni podjąć pewne środki ostrożności, takie jak poszanowanie prywatności dziecka, ostrożny dobór treści do publikacji i dbanie o bezpieczeństwo cyfrowe” – mówi specjalistka. „Nawet jeśli profil rodziców jest prywatny, nadal muszą oni zachować ostrożność w kwestii publikowanych treści” – dodaje Karine Almeida, również psycholog ze szpitala.

Eksperci podkreślają ważne kwestie, które dorośli powinni rozważyć, zanim zamieszczą zdjęcia nieletnich w mediach społecznościowych:

1. Musimy wziąć pod uwagę ryzyko, jakie niesie ze sobą udostępnianie zdjęć dzieciom. Po opublikowaniu zdjęcia lub filmu w internecie tracimy kontrolę nad tym, kto ma do niego dostęp i jakie są potencjalne zastosowania tych treści.

2. Skutki fizyczne związane z ekspozycją obrazu obejmują ryzyko ustalenia lokalizacji i przechwycenia danych zawartych na zdjęciach, takich jak: mundury, tablice rejestracyjne i geolokalizacja, które mogą ujawniać codzienne życie rodziny.

3. Zdjęcia mogą być kopiowane, przetwarzane lub wykorzystywane w celach eksploatacji, w tym eksploatacji seksualnej.

4. Istnieje również ryzyko cyberprzemocy, w której zdjęcia są udostępniane w oderwaniu od kontekstu i stają się przedmiotem drwin wśród rówieśników, zwłaszcza w okresie dojrzewania.

5. Warto zastanowić się nad kwestią naruszenia prywatności, ponieważ dziecko – jeśli nie dziś, to w niedalekiej przyszłości – może mieć poczucie braku kontroli nad własnym wizerunkiem, co może wywołać u niego niepewność, wstyd lub trudności w budowaniu tożsamości.

6. Niektóre zdjęcia lub filmy przedstawiają sytuacje, które mogą w przyszłości wywołać zażenowanie, takie jak kąpiel, płacz dziecka czy jego napad złości. Wszystko to może być źródłem upokorzenia, nawet jeśli dziecko początkowo nie zdaje sobie z tego sprawy.

7. Treści te tworzą trwałe ślady cyfrowe, które ujawniają wrażliwe i intymne momenty, które należy chronić.

8. Z powodu nadmiernej ekspozycji Twoje dziecko może odczuwać potrzebę bycia w centrum uwagi, aby zadowolić innych lub zachować wizerunek publiczny. Porównania i negatywne komentarze na temat jego wyglądu lub zachowania wynikające z tej ekspozycji mają bezpośredni wpływ na jego poczucie własnej wartości i wizerunek własny.

Kiedy to oni publikują

Do pewnego wieku to rodzice decydują, jakie treści można publikować. Jednak wraz z wiekiem i wkraczaniem w okres dojrzewania, wiele dzieci zaczyna korzystać z mediów społecznościowych i komunikatorów. Aby to osiągnąć, muszą być gotowi na krytyczne myślenie i rozważenie konsekwencji, zanim podejmą decyzję o tym, co udostępnić.

„ Zakaz korzystania z mediów społecznościowych do pewnego wieku jest pomocny, ale musimy wziąć pod uwagę, że nastolatki mogą zakładać fałszywe konta lub korzystać z kont osób trzecich” – ostrzega psycholog Karine Almeida. Zdaniem ekspertki, zbyt surowe zasady, bez dialogu i wskazówek, są nieskuteczne, ponieważ mogą prowadzić do ukrytego korzystania z mediów. „Żadne środki ograniczające nie zastąpią dialogu i nadzoru ze strony rodziców, którzy muszą monitorować treści i zawierać umowy uwzględniające bezpieczeństwo oraz integralność fizyczną i emocjonalną dzieci i nastolatków. Co więcej, ograniczanie czasu spędzanego przed ekranem i zachęcanie do innych aktywności to bardzo istotne środki uzupełniające” – radzi.

Równie ważne jest, aby inne sfery społeczeństwa również odegrały swoją rolę w ochronie dzieci i młodzieży. Rodziny same nie rozwiążą problemu. W związku z szerokim zasięgiem filmu Felki, ustawa 2628/22, nazywana „Cyfrową Ustawą o Ochronie Praw Dziecka i Młodzieży”, jest pilnie procedowana w parlamencie. Projekt ustanawia zasady ochrony nieletnich w środowiskach cyfrowych, z obowiązkami dla platform i kontrolą dostępu dla opiekunów.

Luana Santi zwraca również uwagę na to, że edukacja cyfrowa w szkołach ma znaczenie. „Musimy stworzyć przestrzeń do udzielania porad i dialogu na temat ostrożnego korzystania z ekranów i mediów społecznościowych, a także prowadzić kampanie uświadamiające dla rodziców i młodzieży” – argumentuje.